EEE leri NEDEN GERİ DÖNÜŞTÜRMELİYİM?
Elektrikli ve elektronik ürünlerin atık hale geldikten sonra doğru tesislerde geri kazanım/bertaraf sürecine kazandırılmaları önemlidir. Çünkü elektrikli ve elektronik eşyalar e- atık olduktan sonra, içeriğindeki metal, plastik, cam ve geri kazanılabilen diğer kısımlarının mümkün olduğunca geri kazanılması ve bileşenlerinde bulunan zararlı maddelerin de uzaklaştırılması gerekir.
Çöpe atılan veya izinsiz toplayıcılar tarafından toplanan atık elektrikli ve elektronik eşyalar (AEEE) uygun olmayan yöntemlerle parçalandığında içerdikleri tehlikeli maddeler, çevre ve insan sağlığına zarar verebilirler. Bu nedenle atık hale gelen ürünlerin toplanması, işlenmesi, tehlikeli kısımlarının çevre kirliliği yaratmayacak şekilde bertarafı bu konuda Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından lisanslanmış firmalar tarafından yapılmalıdır.
AEEE lerden güvenli bir şekilde uzaklaştırılması gerekli olan başlıca parçalar;
Poliklorlubifenilleri içeren kapasitörler (PCB’ler): Yasal düzenlemeler ile bu maddenin elektrikli ve elektronik eşyalarda kullanımı yasaklanmış olsa da eski eşyalarda bu kimyasalı içeren kısımlara rastlamak olasıdır. Özellikle floresan tipi aydınlatma cihazlarında, fonksiyonel güç motorlarında kullanılmış bu madde tehlikeli olup, çevre ve insan sağlığı için toksiktir.
Cıva içeren parçalar: Cıva, gaz deşarj lambaları, tıbbi cihazlarda, veri iletiminde, telekomünikasyon cihazlarında ve cep telefonlarında kullanılan toksik bir kimyasal maddedir.
Asbest içeren kısımlar: Asbestin insan sağlığı üzerine toksik etkileri dikkate alındığında yıllar içerisinde kullanımı azalmış olup, AEEE lerin bu tür madde içeren kısımların özenle ayrılması gerekmektedir.
Radyoaktif maddeler içeren parçalar: Bulaşma ihtimallerine karşılık özel olarak ayrılmalı ve bertarafı sağlanmalıdır.
CFC-kloroflorokarbonlar, HCFC hidrokloroflorokarbonlar, HFC-hidroflorokarbonlar ve HC-hidrokarbonlar: Bu gazlar özellikle soğutma ve iklimlendirme ekipmanlarında kullanılmaktadır CFC’ler ozon tabakası üzerinde zararlı etkilerinden dolayı kullanımları sonlandırılmış kimyasal maddelerdir. Soğutma çevriminde ve köpükte bulunabilen bu zararlı gazların uygun şekilde çekilmesi ve imha edilmeli ya da geri dönüştürülmesi gerekmektedir.
Floresan lambalar: Bu tip parçalar cıva içerdiklerinden dolayı kapalı sistemlerde kırılarak cıva buharı filtrelerde tutulmalı ve uygun şekilde bertarafı gerçekleştirilmelidir.
Piller, toner kartuşlar, bromlu alevlenmeyi önleyici plastikler, elektrolit kapasitörleri, ateşe dayanıklı seramik elyaf içeren parçalar, katot ışın tüpleri ve sıvı kristal görüntüleyiciler gibi parçalarda geri dönüşüm işlemleri öncesinde elektronik atıklardan uygun şekilde ayrılması ve bertaraf edilmesi gereken bileşenlerdir.