AGİD ve İstanbul Teknik Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği işbirliği ile yürütülen “Atık Lamba Geri Kazanım Prosesinin Geliştirilmesi” projesinin amacı ülkemizdeki atık lamba yönetiminin teknik açıdan değerlendirilmesi, dünya genelinde yapılan uygulamaların incelenmesi ve ülkemizde uygulanan yöntemlerde yapılabilecek iyileştirmelerin öneri şeklinde sunulmasıdır.
Piyasada en çok kullanılan ve dolayısıyla en fazla atık üretilen lamba çeşidi floresan lambalardır ve ihtiva ettikleri cıva sebebiyle düzenli toplanıp cıvasının giderildikten sonra bertaraf edilmesi gerekmektedir. Ülkemizde floresan lambalar Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği (AEEE) gereğince lisanslı firmalar tarafından toplanıp bertaraf edilmektedir. Lisanslı işleme tesislerinin hemen hemen hepsinde lamba geri dönüşümü için varil tipi kırma sistemi bulunmaktadır. Bu sistem anlık olarak buharlaşan cıvayı hapsetse de lambadaki bütün cıvayı yakalamak için yeterli değildir. Yapılan literatür araştırmasında kırılma anında ortama salınan cıva lambada bulunan cıvanın maksimum %15’i kadardır. Geri kalan cıvanın büyük kısmı fosfor tozunda (~%80), küçük bir kısmı (~%5) da cam ve metal kapaklarda kalmaktadır. İstanbul Teknik Üniversite’sinde yapılan analiz neticesinde de lambadaki cıvanın yaklaşık %80 oranında fosfor tozunda kaldığı tespit edilmiştir. Bu sonuçlardan anlaşılmaktadır ki sadece vakum atmosferinde kırılmış floresan lambalar cıvadan tam manasıyla temizlenememektedir. Kırma işleminden sonra cıva giderme işlemi (distilasyon gibi) uygulanması gerekmektedir. Ayrıca bu atıklar kıymetli hammadde kaynağı olarak da değerlendirilmelidir.
Proje, Aydınlatma Türk Milli Komitesi tarafından 6-7 Ekim 2021 tarihlerinde düzenlenen 13.Aydınlatma Kongresi ve METEM (Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odası Eğitim Merkezi) tarafından 10-12 Haziran 2021 tarihleri arasında düzenlenen IMMC2021 – Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresinde sunulmuştur.
Çalışma ile ilgili hazırlanan bildirilerin tam metinlerine Kongre Bildiri Kitapçıklarından ulaşabilirsiniz.
13.Aydınlatma Kongresi Bildiri Kitapçığı
IMMC2021 – Uluslararası Metalurji ve Malzeme Kongresi Bildiri Kitapçığı